تصویری عجیب از اقتصاد خانواده ها - وبلاگ علیکایی

این آمار می گوید که هر خانوار شهری در سال 97 معادل 43 میلیون و 400 هزار تومان درآمد داشته است؛ در حالی که هزینه همان خانوار در همان سال حدود 39 میلیون و 300 هزار تومان بوده است. به این ترتیب هر خانوار شهری ماهانه معادل 410 هزار تومان پس انداز داشته است. این آمار همچنین نشان می دهد که درآمد و هزینه خانوار شهری در سال 97 نسبت به سال 96 معادل 20 درصد افزایش یافته است.

آمار و اعداد منتشره از درآمد و هزینه خانوار روستایی هم گویای وجود درآمد مازاد که به اصطلاح، پس انداز گفته می گردد، برای این بخش از جامعه است، اما اعداد اعلام شده تصویر دقیقی از موقعیت مالی خانوارهای شهری و روستایی ترسیم می نماید؟ پاسخ تقریبا روشن است. نگاهی به دغدغه های روزمره خانواده ها و چالش هایی که پیوسته آنان را درگیر می نماید، تصویر آماری یاد شده را به سرعت مخدوش می نماید، اما فراتر از مشاهده چالش ها و دشواری های روزمره خانواده ها، نشانه های دیگری هم وجود دارند که پایداری و سرسختی چالش های مالی خانواده ها را تایید می نمایند.

مهم ترین این نشانه ها وجود تورم مزمن و بیکاری در جامعه است. تورم مالی از نخستین سال های دهه 50، گریبان اقتصاد خانواده ها را گرفته است، به طوری که همزمان با رشد تورم، اقتصاد خانوده ها هر سال کوچک و کوچک تر شده است. از سوی دیگر همزمان با تضعیف اقتصاد خانواده ها، اقتصاد کشور هم از آسیب تورم در امان نمانده است؛ تورمی که در ساختار اقتصاد کشور پنهان شده، از یک سو فرصت بال و پر دریافت صنعت و تجارت را از میان برده و از دیگر سو همچون گردابی تند، پایه ها و زمینه های رشد مالی را بلعیده است.

به عبارت دیگر مهم ترین عاملی که در نیم قرن گذشته مانع شکل گیری یک صنعت پویا و تجارت نجات بخش در اقتصاد کشور شده است، موریانه تورم بوده است. درآمدهای نفتی در طول نیم قرن گذشته، کاستی ها و نارسایی های مالی را تا حدودی پنهان نموده اند، اما ابتدای سال گذشته اتفاق پیش بینی نشده ای رخ داد که برنامه ریزی های دقیق دولت برای گذر از دشواری ها را مهار کرد. بازگشت تحریم های ظالمانه ابتدای سال 97 شبکه های مالی را هدف قرار داد. به دنبال این اتفاق، ارزش ریال سقوط کرد و نرخ تورم درهمان سال نسبت به سال قبل از شروع تحریم ها، 4 برابر افزایش یافت.

پس از این اتفاقات بود که روند عجیب گرانی کالاها شروع به حرکت کرد، به طوری که نرخ کالاهای اساسی حتی کالاهای لوکس و تجملی هم ناگهان افزایش چشمگیری یافتند. تامین هزینه های زندگی برای بسیاری از خانواده ها در طول سال 97 پیوسته سخت و سخت تر شد. بسیاری از خانوادها برای تامین کسری هزینه ها، ناگزیر از فروش بعضی از اقلام زندگی شدند. بعضی اندوخته های اندک طلای خود و بعضی دیگر خانه هایشان را فروختند و به شهرهای کوچک تر مهاجرت کردند. عده ای هم قرض و وام دریافتد و در واقع آینده خود را پیش خور کردند.

به عبارت دیگر درآمد ماه های آینده خود را پیش فروش کردند و در ازای آن، زیر بار وام های سنگین رفتند. با این حال گزارشی که از متوسط هزینه و درآمد خانوار شهری برای سال 97 انتشار یافته است، تصویری کاملا متفاوت از اقتصاد روزمره مردم را به نمایش گذاشت. حال سوال این است اعداد یاد شده فقط کارکرد رسانه ای داشته است یا آن که برنامه ریزی های مالی هم بر پایه این اعداد انجام می گیرد؟