نقش حیاتی خواب عمیق در کاهش خطر زوال عقل و آلزایمر - وبلاگ علیکایی

خواب عمیق: مرحله ای اساسی برای بازسازی بدن و پاکسازی مغز

خواب عمیق، که معمولاً بین 20 تا 40 دقیقه از هر چرخه خواب طول می کشد، عمیق ترین و آرام ترین مرحله خواب محسوب می گردد. در این مرحله، امواج مغزی و ضربان قلب کاهش یافته، فشار خون افت می نماید و بدن در حال بازسازی سیستم ایمنی، عضلات و استخوان ها است. علاوه بر این، خواب عمیق با فرآیندهای پاکسازی در مغز مرتبط است که به حذف ضایعات متابولیکی و پروتئین های مضر مانند پروتئین های انباشته شده در آلزایمر یاری می نماید.

مطالعات بعلاوه نشان می دهد افرادی که نشانه های اولیه آلزایمر در مغز آنها دیده می گردد، با خواب عمیق تر می توانند عملکرد حافظه خود را بهبود بخشند. از این رو، خواب عمیق نقش مهمی در بازسازی مغز و تقویت توانایی یادگیری و حافظه دارد.

مطالعه بر روی کاهش خواب عمیق و تأثیر آن در پیری مغز

تحقیقی که به وسیله مَتیو پِیس (Matthew Pase) از دانشگاه موناش استرالیا و همکارانی از کانادا و ایالات متحده اجرا شده ، تأثیر کاهش خواب موج آهسته بر سلامت مغز را مورد آنالیز قرار داده . در این پژوهش، 346 فرد شرکت نماینده از مطالعه قلب فرامینگهام (Framingham Heart Study) که بین سال های 1995 تا 2003 در دو مرحله به آنالیز شرایط خواب شبانه آنها پرداخته شده بود، حضور داشتند. این افراد که همگی بالای 60 سال بودند و تا آن موقع هیچ نشانه ای از زوال عقل نداشتند، در سال های بعد تحت نظارت قرار گرفتند تا رابطه بین کاهش خواب عمیق و احتمال بروز زوال عقل مورد ارزیابی قرار گیرد.

پس از 17 سال پیگیری، 52 مورد زوال عقل در میان شرکت نمایندگان ثبت شد. تحلیل داده ها نشان داد که از 60 سالگی به بعد، میزان خواب عمیق افراد به طور طبیعی کاهش می یابد و این کاهش در سنین 75 تا 80 سالگی به اوج می رسد.

افزایش خطر زوال عقل با کاهش هر درصد از خواب عمیق

با آنالیز داده های خواب دو مرحله ای این مطالعه، پژوهشگران دریافتند که به ازای هر یک درصد کاهش در میزان خواب عمیق سالانه، خطر ابتلا به زوال عقل تا 27 درصد افزایش می یابد. این خطر برای ابتلا به آلزایمر به عنوان شایع ترین نوع زوال عقل، تا 32 درصد نیز افزایش داشت. این ارتباط آماری نشان می دهد که کاهش خواب عمیق ممکن است به عنوان یک عامل خطر قابل اصلاح برای زوال عقل در نظر گرفته گردد.

تأثیر عوامل ژنتیکی و بیماری های قلبی بر خواب عمیق

تحقیق بعلاوه نشان داد که کاهش خواب عمیق با افزایش خطر ابتلا به بیماری های قلبی-عروقی و بعضی عوامل ژنتیکی مانند ژن APOE ε4، که با آلزایمر مرتبط است، ارتباط دارد. این ژن ممکن است باعث کاهش سریعتر خواب موج آهسته در افراد دارای این ویژگی ژنتیکی گردد. با این حال، میزان گیری حجم هیپوکامپ (Hippocampal Volume) که یکی از نشانه های اولیه آلزایمر است، ارتباطی با کاهش خواب عمیق نشان نداد. این یافته نشان می دهد که ممکن است عوامل ژنتیکی و مرتبط با خواب بیش از تغییرات فیزیکی مغز بر خواب عمیق اثر بگذارند.

اهمیت اولویت بندی خواب عمیق برای پیشگیری از زوال عقل

گرچه رابطه واضحی بین کاهش خواب عمیق و افزایش خطر زوال عقل وجود دارد، اما این نوع مطالعات به خودی خود نمی توانند اثبات نمایند که کاهش خواب عمیق مستقیماً موجب زوال عقل می گردد. بعلاوه این امکان وجود دارد که بعضی فرآیندهای مغزی مرتبط با زوال عقل باعث کاهش خواب عمیق شوند. به هر حال، تأمین و حفظ خواب عمیق می تواند برای سلامت مغز و کاهش خطر بیماری های نورودژنراتیو حیاتی باشد.

منبع