مهم ترین دغدغه ملک شهمیرزادی
به گزارش وبلاگ علیکایی، مدیرکل موزه ملی ایران که در طول 20 سال گذشته یارِ غار و یکی از نزدیکانِ صادق ملک شهمیرزادی بوده، او را ملک پژوهش های باستان شناسی ایران می داند و از دل نگرانی او برای نبود اطلس باستان شناسی ایران می گوید؛ دغدغه ای که جانشین شایسته عزت الله نگهبان نتوانست برطرف شدنش را به چشم ببیند.
جبرییل نوکنده در گفت وگو با خبرنگاران، با بیان این که معمولا به صورت هفتگی با مرحوم صادق ملک شهمیرزادی در ارتباط بوده و او به نوعی پدر معنوی اش محسوب می شده، اظهار می کند: او به هر میدان کاوشی که می رفت، بلافاصله گزارش های مقدماتی و نهایی خود را چاپ می کرد، مقالاتش را می نوشت و درباره آن ها سخنرانی می کرد. در کلاس درس مواد فرهنگی آن ها را تدریس می کرد و همیشه از دانش میان رشته ای داخلی و خارجی در پروژه های خود بهره می گرفت. همین دلایل کافی است تا او ملک پژوهش های باستان شناسی ایران لقب بگیرد.
او با بیان این که مرحوم صادق ملک شهمیرزادی همیشه معتقد بود که مدیریت سایت های باستان شناسی باید بر عهده ایرانی ها باشد، ادامه می دهد: مرحوم ملک در مطبوعات ملی و بین المللی مقالات متعددی منتشر کرد و شاگردان زیادی را چه در کلاس درس و چه در میدان باستاشناسی پرورش داد، در واقع او در عملیات میدانی نسلی از باستان شناسان را در کاوش های سیلک، آق تپه و تپه زاغه آموزش داد و باعث شد تا بخش اعظمی از ثروتی را که امروز در حوزه دانشگاه و وزارت میراث وجود دارد مدیون او باشیم.
نوکنده خود را شاگرد ملک شهمیرزادی می داند و توضیح می دهد: وقتی در 1379 از دانشگاه تهران بازنشسته شد، کاوش های نجات بخشی تپه گلستان در گنبد را انجام می داد و کتاب آق تپه را منتشر کرد. دو سال بعد نیز دکتر ملک به عنوان مدیر پروژه سیلک در کاشان، من را برای کار در تیم خود دعوت کرد و به عنوان معاون پروژه به مدت پنج سال در این محوطه کار کردیم که پنج جلد کتاب نیز برای آن نوشت.
این باستان شناس با توصیف محوطه سیلک در آن زمان به عنوان محوطه ای مغفول و یک زباله دانی، ادامه می دهد: زمانی که مرحوم ملک شهمیرزادی در آذرماه 1380 به آن جا رفت، در طول پنج سال تلاش کرد تا لایه به لایه سیلک و محل رجوع مطالعات گریشمن در این محوطه را بازنگری کند و یافته های جدیدی را در عرصه باستان شناسی نوشت و نسلی از باستان شناسان را در تپه سیلک آموزش داد.
او به تز دکترای خود که مواد فرهنگی مورد نیاز آن را مرحوم ملک سخاوتمندانه در اختیارش قرار داده بود، اشاره می کند و می گوید: چون پایان نامه فوق لیسانس خود را در دانشگاه شیکاگو نوشته بود و تز دکترایش را در دانشگاه پنسیلوانیا در آمریکا، دو سال قبل از وی خواهش کرده بودم که تز دکترای خود را به فارسی ترجمه کند، که مدتی قبل قبول کرد به زودی این کار را انجام دهیم. از سوی دیگر هفته گذشته کتاب ظروف سیمین و زرین حوزه کاسپی از وی منتشر شد.
مدیر موزه ملی با تاکید بر این که صادق ملک شهمیرزادی تقریبا همان چیزی را که برای باستان شناسی کشور فکر می کرد، خود نیز به عنوان یک باستان شناس انجام می داد، می افزاید: در دوران دانشجویی ما، واژه نامه انگلیسی به فارسی در حوزه باستان شناسی وجود نداشت و وی این کتاب را نوشت و واژه گزینی کرد، حتی زمانی که دانشجویانش به کتابی درباره باستان شناسی مصر و بین النهرین در پیش از تاریخ نیاز داشتند، او این کتاب ها را منتشر کرد.
به اعتقاد او، ایران فرهنگی یکی از دغدغه های ملک شهمیرزادی بود، به اندازه ای که در دوران بازنشستگی اش درباره جغرافیای ایران فرهنگی فکر و کار می کرد.
نوکنده درباره مهمترین دغدغه ملک شهمیرزادی می گوید: او دوست داشت اطلس کامل باستان شناسی ایران منتشر شود، هر چند خود وی در گذشته یک اطلس در این زمینه منتشر کرده بود اما همیشه دوست داشت یک اطلس غنی باستان شناسی درباره ایران منتشر کند. او بعد از بازنشستگی اش بیشتر روی این موضوع فکر می کرد و درباره آن حرف داشت.
مدیر کل موزه ملی ایران با اشاره به این که ملک شهمیرزادی علاقه داشت تا کتابی درباره سفال پیش از تاریخ ایران برای فلات مرکزی ایران بنویسد، ادامه می دهد: او علاقه داشت تا در همه مناطق باستان شناسی کشور بررسی و پژوهش انجام دهد. از نظر او ایران به 9 منطقه فرهنگی تقسیم می شد. او قلمروهای فرهنگی باستان شناسی پیش از تاریخ را ملاک قرار می داد و می گفت هر کدام از آن ها یک منطقه فرهنگی هستند و به همین دلیل هم علاقه داشت یک کتاب درباره سفال های پیش از تاریخ هر منطقه چاپ شود تا مأخذ و کتاب کار باشد.
او تاکید می کند: یک نسل از باستان شناسان در گذشته داریم که افرادی بسیار کم نظیرند، هر کدام یک تنه به اندازه یک موسسه تحقیقاتی کار ارائه می کردند، شاگردانی توانا تربیت کرده اند و بی ادعا و در سکوت مطلق کارهای خود را انجام می دادند.
منبع: خبرگزاری ایسنا